Ostatni Sojusz Ludzi i Elfów. Sojusz zawarty przeciw Sauronowi przez Elendila i Gil-galada w 3430 roku Drugiej Ery. Armia Ostatniego Sojuszu, największa i najwspanialsza po Zastępach Valinoru, jaką kiedykolwiek widziano w Śródziemu, ruszyła na południe, zwyciężyła w Bitwie na Równinie Dagorlad i oblegała Barad-dur. W 3441 roku, po walce na stokach Orodruiny, Sauron został pokonany, jednak zarówno Gil-galad, jak i Elendil zginęli. Zwany też Ostatnim Przymierzem.
Źródło: Encyklopedia Śródziemia - Robert Foster.
Istari.
Pięciu (lub więcej) czarodziejów wysłanych około 1000 roku Trzeciej Ery przez
Valarów do Śródziemia. Ich zadaniem było jednoczenie Wolnych Ludów i
wspieraniem ich radą w walce z Sauronem. Zabroniono im jednak bezpośredniego
przeciwstawiania się Sauronowi i panowania nad ludami Śródziemia. Gdy Saruman,
najpotężniejszy z czarodziejów, złamał te zasady, został wykluczony z bractwa
i wygnany z Valinoru. Istari znikli z areny dziejów z końcem Trzeciej Ery,
gdyż wraz z upadkiem Saurona ich dzieło zostało wypełnione. Gandalf wrócił za
Morze wraz z Ostatnią Wyprawą Powierników Pierścieni, inni ocalali Istari
zapewne także wrócili na Zachód.
Istari przybrali postać starych ludzi, byli jednak w pełni sił i starzeli się
bardzo powoli. Mieli wielkie zalety ciała i ducha, a ich moc ogniskowała się w
ich laskach. Każdy z Istarich miał własną barwę i pozycję w hierarchii
Bractwa. Najstarszy był Saruman Biały, a po nim Gandalf Szary. Pozostałymi
byli Radagast Brazowy i kilku innych, bezimiennych, którzy przebywali daleko
na wschodzie.
Źródło: Encyklopedia Śródziemia - Robert Foster.